[caption id="attachment_19955" align="alignright" width="300"] Fotocredits: Het voedselsysteem, Hunt041, Wikimedia[/caption]
Hoe werkte het – in de wereld heel unieke – Nederlandse voedselsysteem en waarom is het onrepareerbaar stuk?
Door Dick Veerman – Hoofdredacteur Foodlog
Nederland is het enige land ter wereld dat van alle producten die het zelf teelt of van een dier haalt minstens tweederde naar het buitenland verkoopt. Omdat vooral ‘gewone mensen’ ze eten, moeten ze betaalbaar zijn. Daar slaagden we in.
Een berg techniek hielp ons dure land de kosten drukken. Daarmee werden we wereldkampioen in kilo’s productie per hectare en dier. Dat leverde twee exportproducten op. Een stroom betaalbaar voedsel en een stroom techniek waarmee ook andere landen betaalbaar en veel voedsel konden maken.
In dat business model van de BV Nederland Agriland zit de klad. Logisch, want iedere levenscyclus heeft een eind. We hielpen anderen in het zadel met techniek. Daarom zijn wij te duur geworden om goedkoop te zijn met vooral vlees, eieren en melk. We hielpen het buitenland met onze techniek lokaal nog veel meer prima spul voor weinig te maken en maakten onze export overbodig. Daarmee kwam tegelijk de klad in de ontwikkeling van techniek. Als de intensieve agriproductie verdwijnt omdat er geen rendabel product meer van te maken is, is Nederland geen logische plek meer voor de ontwikkeling van nieuwe techniek. Business logic maakte het business model van de oude Agriland BV overbodig.
Verwerkers en supermarkten gaan over op de inkoop van buitenlands boerenproduct voor het betaalbare segment. De machinebouw en andere techniekontwikkeling verschuiven naar het buitenland. Boeren moeten in het kleine marktsegment boven de onderkant van de thuismarkt een plekje vinden.
Wie het eenmaal ziet, snapt het meteen. Het business model van Agriland BV is van oudsher gebaseerd op geldcreatie die via academisch onderzoek wereldkampioensboeren belooft. Handel en verwerkers zorgen voor werk, exporteren het product en financieren via de fiscus het onderzoek. De techniek en machines die we exporteren, leveren prima marges en dragen uitstekend bij aan onze exportbalans.
Dat intiem verweven groeimodel bracht Nederland succes. Nu faseert dat voedselsysteem uit omdat er voor de thuismarkt geen volume meer inzit. Kip, varken, eieren en melk, welzijn incluis, komen dankzij good old Agriland BV straks zo’n 40% goedkoper uit het buitenland. Daar mogen we trots op zijn, maar daarmee komt het bestaande voedselsysteem tot stilstand. Helaas hebben we het nieuwe nationale business model – ‘innovatie!’, van wat? – nog niet in het snotje. Innovatief icoon Rondeel moest afgelopen week zijn mislukking erkennen. Opnieuw beginnen, kost vallen en opstaan. Het systeem moet helemaal opnieuw worden uitgevonden. Innovatie vernieuwt de uitingen van het oude, elders.
Deze – voor Foodlog licht aangepaste – tekst verschijnt tevens in de printeditie van de Levensmiddelenkrant van deze week.