Hoe staat de Nederlandse insectensector ervoor?

Verenigde Nederlandse Insectenkwekers (Venik) is sinds 2008 als brancheorganisatie bouwend aan de Nederlandse insectensector. Het publiceerde met het sectorplan 2020-2024, dat Venik opstelde met WUR, waarin de resultaten in staan van op het gebied van professionalisering, innovatie en duurzaamheid, hun lange termijn ambities staan beschreven en eveneens een agenda met opgaven voor de komende jaren.

Successen insectensector

Nederland produceert bedrijfsmatig insecten op grote en kleine schaal voor voeding, diervoeding en technische toepassingen. Nederland is wereldwijd koploper in het kweken van insecten. In 2020 telt Nederland 49 insectenkwekerijen en nog 21 startups die nog niet leveren.

In de laatste jaren heeft Venik in samenwerking met WUR succesvol onderzoek gedaan naar circulaire substraten en de bredere toepassing van insectenreststromen, zoals frass. Deze reststroom van de insectenkweek kan worden gebruikt als bodemverbeteraar en meststof in de land- en tuinbouw. De sector bereikte daarnaast mijlpalen in het aanpassen van Europese regelgeving. Sinds 2021 zijn insecteneiwitten toegelaten voor gebruik in voeder voor varkens en pluimvee. De afgelopen vijf jaar stimuleerde de sector kennisdeling en nam per 1 januari 2025 het Network for Insect Knowledge over.

Professionalisering

Daarnaast heeft de insectensector stappen gezet naar professionalisering, wat Venik versterkt als brancheorganisatie. Er is groot geïnvesteerd in productielocaties en een aantal zijn gestart en beschikken over een forse capaciteit. Veehouders hebben belangstelling uit met name de varkens- en de pelsdierensector om over te schakelen en de oorspronkelijke insectenkwekers zien kansen voor nieuwe markten. Andere agrarische bedrijven, vooral pluimveehouderijen, zien de insectenproductie als een verbreding van hun activiteiten.

Onderzoeksprogamma’s

Onderzoeksprogramma’s bieden belangrijke inzichten om de veiligheid en duurzaamheid van insectenproducten voor zowel humane consumptie als diervoeder te verbeteren. Enkele initiatieven:

• Safe Insects ontwikkelt wetenschappelijk onderbouwde procedures die bijdragen aan de legalisatie van het veilige gebruik van reststromen voor insectenkweek.
• SUSINCHAIN is een project met 35 Europese partners (2019-2023). Gecoördineerd door Wageningen Livestock Research, SUSINCHAIN heeft als doel om bij te dragen aan de eiwittransitie in humane voeding en diervoeders door het wegnemen van de belangrijkste belemmeringen voor een economisch levensvatbare insectenwaardeketen.
• InsectFeed is het interdisciplinaire project dat zich focust op het gebruik van insecten als pluimveevoer. Het onderzocht de productie van insecten, met aandacht voor welzijn en de intrinsieke waarde en de gezondheid, en het welzijn van pluimvee dat met insecten wordt gevoerd.

Groeivisie en vervolgstappen

Onlangs kwam in bericht dat de markt voor voeding op basis van insecten minder groeit dan voorzien. IPIFF verwacht echter een groei van de totale EU-productiecapaciteit van insecteneiwitten van 73.000 ton (2025) naar 650.000 ton tegen 2030. 

De visie voor de insectensector in 2030 is dat het een onmisbare schakel is in de kringlooplandbouw en eiwittransitie. Het streeft ernaar dat de sector één derde van de lokale organische reststromen verwerkt, energie- en CO2-neutraal produceert, de helft van het vismeel door insecteneiwit in Nederland geproduceerde diervoeders vervangt. De sector moet een voorbeeld worden voor de negen andere dierlijke sectoren door vergaande modernisering en innovaties op het gebied van borging van voedselveiligheid en volksgezondheid.

Jonathan Koppert, voorzitter van Venik, ziet een stijging in vraag en productie en een betrokkenheid vanuit de wetenschap. Venik is bezig met het sectorplan met de vervolgstappen.

“Het duurzame karakter en de nog ongekende mogelijkheden van insecten zorgen voor ambitie, durf en enthousiasme, precies wat we nodig hebben in onze nog jonge sector”, aldus Koppert.