Druk op bedrijven om te verduurzamen neemt toe maar aandacht lijkt te verslappen

29 april 2022 Marieke Pols

Duurzaamheid staat bij veel bedrijven op de agenda, maar er is nog een lange weg te gaan. Dat zegt Cees Elemans van ING tijdens zijn presentatie ‘Verankering van duurzaamheid in uw businessmodel’ op Food Technology 2022.

De laatste tijd zijn er veel hindernissen bijgekomen op de weg naar verduurzaming. Denk aan de effecten van de oorlog in Oekraïne, de stijgende prijzen voor energie en voeding, krapte op de arbeidsmarkt en de hoge inflatie.

Stijgende prijzen

De voedselprijsindex loopt iets achter op deze ontwikkelingen. Supermarkten zijn huiverig om de stijgende prijzen door te berekenen. Dit gaat uiteindelijk wel gebeuren volgens Elemans. “De pijn moet verdeeld worden en kan niet bij één partij gelegd worden.” Dus worden de prijzen geleidelijk verhoogd. Excessen uitgezonderd, bijvoorbeeld de prijs van zonnebloemolie is al verdubbeld. In de praktijk gaan supermarkten de stijgende prijzen uitsmeren over meerdere producten, zodat de dagelijkse boodschappen betaalbaar blijven.

Duurzaamheid

Bedrijven vinden duurzaamheid steeds belangrijker, blijkt uit onderzoek van ING dat januari 2022 werd gehouden onder 250 groot- en mkb-bedrijven. 61 procent van ondervraagden zegt dat ze dit hebben doorvertaald in een eigen bedrijfsstrategie en beloningscultuur. Een derde van de ondervraagde bedrijven noemt de stijgende energiekosten als reden om sneller te verduurzamen. Maar tegelijkertijd geeft ook een derde aan verduurzaming op een laag pitje te zetten. Hiervoor geven ze argumenten als het is nu te lastig of te ingewikkeld om te investeren in verduurzaming.

Toenemende druk

“Toch is het nu ontzettend belangrijk dat we die druk om te verduurzamen niet verliezen”, zegt Elemans. “Want ook uit de externe omgeving neemt die aandacht voor verduurzaming steeds meer toe. Het ontwikkelt zich steeds meer naar dwang.” Ngo’s, overheden en toezichthouders oefenen steeds meer druk uit om te verduurzamen. Hij geeft als voorbeeld de rechtszaken die zijn aangespannen tegen Shell en AholdDelhaize omdat ze te weinig op het gebied van verduurzaming doen.

En ook vanuit de voedselketen – afnemers, toeleveranciers en consumenten – komen steeds meer vragen over duurzaamheid. Elemans signaleert een lichte gedragsverandering. “Maar we zijn nog niet zo ver dat consumenten er ook voor willen betalen.” Hij verwacht wel dat dit langzaam gaat komen.

Regelgeving

Er komt steeds meer regelgeving op het gebied van verduurzaming. Elemans noemt de EU Corporate Sustainability Reporting Directive. Maar veel bedrijven zijn volgens Elemans hier nog lang niet klaar voor, terwijl er nog zwaardere richtlijnen aankomen die voor meer bedrijven gelden. “Over het verslagjaar 2023 moeten bedrijven zich nog beter verantwoorden wat ze op het gebied van duurzaamheid doen en of die in lijn zijn met de Parijs-klimaatakkoorden.”

Onlangs is er nog een nieuwe EU-richtlijn voor producerende bedrijven bijgekomen: Grip op de toeleverketens. Deze richt zich met name op gebied van milieu en arbeidsomstandigheden. Producerende bedrijven moeten verantwoording afleggen over de keten. Waar komen de gebruikte producten vandaan, hoe zit het met de milieudruk en de mensenrechten, etc.

Rol banken

Verduurzaming betekent ook een opdracht voor de banken, aldus Elemans. “De Europese bankautoriteit (ECB) is nu al bezig met het voorbereiden van richtlijnen die het verstrekken en monitoren van duurzame leningen door banken echt strak gaan trekken.” Banken moeten op klantniveau verantwoording af gaan leggen over hoeveel duurzame investeringen ze hebben verstrekt, hoe ze weten dat het verstrekte geld ook daadwerkelijk voor het verduurzamingsproject gebruikt is en in hoeverre het project bijdraagt aan het halen van de klimaatakkoorden.

“Heel weinig banken hebben nog een klimaatstrategie”, zegt Elemans. ING heeft dit wel in de vorm van het project Terra. Een wereldwijd project, waarvan 20 procent in Nederland wordt gerealiseerd. Het uiteindelijke doel is klimaatneutraliteit. Om dit te bereiken heeft de bank een wetenschappelijke methodiek ontwikkeld om de leenportefeuille in lijn te brengen met de Parijs-akkoorden.

Leningen ING

“Met leningen maakt de bank de meeste impact, dus het is logisch om naar de leenportefeuille te kijken”, zegt Elemans. “Helpen de leningen die wij verstrekken het klimaatprobleem te verzachten? Eigenlijk betekent dat vandaag de dag dat elke financiering die wij verstrekken een stukje toegevoegde waarde zou moeten gaan bieden aan het vertalen van de leenportefeuille anders gaan we natuurlijk dat doel nooit realiseren.”

ING heeft ook investeringen in de niet-duurzame fossiele brandstoffen olie en gas. Elemans zegt hierover dat ING de Net-Zero Banking Alliance heeft ondertekend met als doel een netto nul uitstoot in 2050. “Een behoorlijke uitdaging, maar we zetten kleine stapjes.” ING gaat geen nieuwe investeringen in olie en gas doen en de bestaande investeringen gaat de bank langzaam afbouwen naar 3,5 miljard per jaar in 2025. Tegelijkertijd wil de bank investeringen in duurzaamheid met 50 procent toe laten nemen.

Verduurzaming stagneert

Ondanks de druk van bovenaf op bedrijven om te verduurzamen, lijkt de aandacht van onderaf te verslappen. Uit het onderzoek van ING blijkt dat veel bedrijven verduurzaming belangrijk vinden maar dat het aantal bedrijven dat er mee bezig is gelijk blijft. Datzelfde beeld was te zien bij de top in Glasgow. Alleen Europa heeft een concreet programma en de ambitie om in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te zijn. Verduurzaming kan een manier zijn waarmee Europese producenten zich kunnen onderscheiden van hun concurrenten.  

Ook Nederland haalde in 2021 de klimaatdoelstelling niet, onder andere vanwege de koude winter. Cijfers laten zien dat in de voedingsindustrie de reductie stagneert, en in de glasbouw de uitstoot zelfs is toegenomen.

Voedingsindustrie

“Desondanks moeten we met zijn allen bouwen aan duurzame vooruitgang voor iedereen.” Kijkend naar de voedingsindustrie moet vooral in de zuivel-, bakkerij- en vleesindustrie nog veel gebeuren. ING gaat graag met klanten, zowel uit het groot- of als mkb-bedrijf,  in gesprek over verduurzaming hierover in gesprek met de klanten.

Elemans ziet veel mogelijkheden voor een duurzame voedselketen. Denk aan korte ketens, circulariteit, plantaardig en dierenwelzijn. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld Leppa Limo die van appelschillen fruitsap maakt of oud brood gebruiken voor nieuw brood of veevoer. Hij adviseert bedrijven zelf om aan de slag te gaan met duurzaamheid. “Als de industrie niet zelf de stap neemt dan komt er een bijvoorbeeld een vlees- of suikertaks en ben je als bedrijf en sector de regie kwijt.”

Geen nieuws meer missen van EVMI? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief en ontvang twee keer per week het laatste nieuws over de voedingsmiddelenindustrie.

Inschrijven Nieuwsbrief

Altijd op de hoogte blijven?