Zuiderzeevarken is geen gangbare veehouderij

Zuiderzeevarken bestaat sinds 2016. “Mijn vrouw Marleen en ik hebben allebei een agrarische achtergrond,” aldus De Rond. “We werkten beide in het bedrijfsleven, tot de kans kwam om een leegstaande boerderij te kopen. Het was 2014 en de prijzen waren gezakt vanwege de crisis. We stonden voor de keuze: gaan we voor de hobby een aantal dieren houden, of kiezen we ervoor om weer boer te worden? We hebben voor het laatste gekozen.” 

Eigen wijze

“De varkens krijgen voornamelijk voeding vanuit reststromen. Op die manier vervullen onze varkens een rol in de kringloop van ons voedselsysteem.” (© Naomi Heidinga)

Dat wilden ze wel geheel op eigen wijze doen. “We wilden geen gangbaar bedrijf, maar het volgens onze eisen en wensen inrichten. Dierenwelzijn en duurzaamheid staan voorop en we willen zo min mogelijk impact maken op natuur en milieu. Onze varkens krijgen de ruimte. Ze staan op een bed van stro en zaagsel. We hebben lichte stallen met grote ramen. De varkens krijgen voornamelijk voeding vanuit reststromen. Op die manier vervullen onze varkens een rol in de kringloop van ons voedselsysteem. We geloven niet in het gebruik van landbouwgrond voor het telen van gewassen als veevoer; die grond moet voor het voeden van de mens worden gebruikt. Maar niet alles dat wordt geoogst is geschikt voor de mens, of voor de toepassing die men in gedachten heeft. Soms is bijvoorbeeld het eiwitgehalte van graan niet hoog genoeg om er brood mee te kunnen bakken. Dat levert wel prima voer op voor de varkens. Het stro gebruiken we als bodembedekking. De varkens knabbelen er graag aan. De combinatie van het voer en het stro levert een fijne droge mest. Deze mest wordt gebruikt voor de bloemkoolteelt.”

Korte ketens

“We hebben een boerderijshop waar je streekproducten kunt kopen, waaronder ons vlees. Dankzij de grote ramen heb je direct zicht op de stal. Zo kunnen mensen zien hoe we onze varkens houden en waar het vlees vandaan komt.” (© Zuiderzeevarken)

De varkens krijgen geen soja- of palmproducten. “Dat is een bewuste keuze. Ook hier geldt hetzelfde principe. We willen duurzaam ondernemen. Dat betekent dat we ons richten op de lokale markt, met korte ketens. Voor de verkoop van het vlees werken we exclusief samen met grossier Peter Konijn BV uit Alkmaar. Via Peter Konijn BV wordt het vlees van de Zuiderzeevarkens verkocht en gedistribueerd naar slagers en ondernemers in de regio Groot-Amsterdam.” De varkens eten een mix van onder andere zonnebloempitschroot, tarwegries, speltdoppen, broodmeel, voertarwe en voergerst. “Dit voer is duurder. Soja- en palmproducten worden niet voor niets zoveel gebruikt in de reguliere dierhouderij. Het zijn goede grondstoffen, tegen een voordelige prijs. De teelt van deze gewassen heeft echter ook z’n keerzijde. Onze grondstoffen komen uit de buurt, daarmee besparen we veel CO2. Bovendien doen de varkens het goed op dit voer. Ze krijgen precies wat ze nodig hebben. Dat wordt berekend met behulp van de computer.”

Brandveiligheid in veestallen is een veel besproken thema. Zeker met de stalbranden van de afgelopen jaren. In de stal van Zuiderzeevarkens hangt een sprinklerinstallatie. “Bij 55 graden knapt het glaasje en worden de sprinklers geactiveerd. Dit systeem wordt ook toegepast in verzorgingstehuizen. Het is de eerste stal in Nederland die hier volledig mee is uitgerust.” Op het dak van de stal liggen zonnepanelen. “We wekken drie keer meer elektriciteit op dan we nodig hebben. De reststroom verkopen we via het platform vandebron.nl.”

Belevingsboerderij

(© Zuiderzeevarken)

De Rond is trots op het bedrijf en laat dat graag zien. “Daarom hebben we een belevingsboerderij. Op vrijdag en zaterdag is publiek welkom. We hebben een boerderij- shop waar je streekproducten kunt kopen, waaronder ons vlees. Dankzij de grote ramen heb je direct zicht op de stal. Zo kunnen mensen zien hoe we onze varkens houden en waar het vlees vandaan komt. Transparantie vinden we heel belangrijk.” 

Naast varkens zijn er diverse andere dieren op de belevingsboerderij, zoals koeien, schapen, geiten en kippen. “Dat kost natuurlijk tijd en aandacht, maar we zijn niet voor niets dierenliefhebbers. De koeien staan, zodra het weer het toelaat, buiten. We willen mensen in contact brengen met het leven op de boerderij.”

De veehouder is wel voorzichtig met het meenemen van mensen in de stal. “Onze varkens krijgen geen antibiotica. Alleen wanneer het echt nodig is geven we het aan een individueel varken. Dat willen we zo houden.” Voor een journalist of slager wordt een uitzondering gemaakt. Alvorens de stal te betreden, moet er eerst gedoucht worden. Gehuld in bedrijfskleding mag je vervolgens de stallen in. “Slagers nemen we graag mee voor een rondje door de stal. Ook hun personeel is welkom, graag zelfs. Je kunt een heel verhaal vertellen, maar het is nog beter om het te laten zien.” 

“De varkens komen hier als ze drie maanden oud zijn. Daarvoor groeien ze op bij buurman Sjaak, even verderop. Hij is zeugenhouder. De biggetjes blijven vijf weken bij hun moeder, en daarna gaan ze naar een groepsstal. Bij ons staan de vrouwtjes en mannetjes in aparte groepen. Het stalontwerp is zo dat ze kunnen liggen, wroeten en een sprintje kunnen trekken.” Dat blijkt: wanneer we de stal binnengaan, sprinten de varkens naar achteren. Hun nieuwsgierigheid krijgt echter al snel de overhand, de varkens lopen snel weer naar voren. De varkens zijn actief en levendig. Ze hebben genoeg ruimte voor sociaal gedrag en om elkaar te ontwijken. “We hebben op onze boerderij genoeg varkens om dertig slagers van vlees te voorzien,” aldus De Rond. “Daarmee zijn we een relatief klein bedrijf, maar het hoeft voor ons niet groter. We hoeven immers niet de wereldmarkt te voorzien.” 

Qua filosofie zit Zuiderzeevarkens tussen een reguliere varkenshouderij en een biologisch bedrijf in. “Helemaal biologisch is lastig. Er zijn maar beperkte biologische reststromen om de varkens te kunnen voeden. Daardoor zou je dan biologische grondstoffen van ver moeten importeren. De varkens hebben bij een biologische boer meer ruimte. Dat kost meer geld, en levert meer stikstofuitstoot op. Er zijn in Nederland niet veel boeren die het op dezelfde manier doen als wij. Dat betekent dat we veel dingen zelf hebben moeten uitvinden. We zijn constant op zoek naar verbetering. Het is ook een kwestie van al doende leert men. De grote ramen laten bijvoorbeeld veel daglicht binnen, maar leveren ook warmte op in de zomer. Daarom ontkom je er niet aan om ze wit te kalken als vorm van zonwering.” De veehouder zou nog wel meer willen voor zijn varkens. “Meer ruimte, of door de varkens deels buiten te laten lopen. Dat laatste is echter op dit moment lastig gezien de regelgeving.”

Betaalbaar

(© Naomi Heidinga)

Voor de varkenshouder is het een dunne lijn tussen idealen en opbrengst. “Het vlees moet wel betaalbaar blijven en niet alleen voor de mensen die drie keer modaal verdienen. Maar mensen mogen wel meer emotie hebben bij hun voedsel. En wellicht iets minder vaak, maar wel duurzamer en bewuster vlees eten. Onze keten werkt dankzij de nauwe samenwerking tussen de vier schakels: de zeugenboer, grossier, slager en wij. Grossier Peter Konijn BV is hierin heel belangrijk, hij vertegenwoordigt een groot deel van de sleutel tot het vermarkten van de meerwaarde van ons vlees.”