Kunt u als leider variëren in uw leiderschapsstijl of heeft u (onbewust) voorkeur voor een stijl? Van Hersey en Blanchard is de bekende theorie van Situationeel Leiderschap, gevormd door de gedachte dat de ideale leiderschapsstijl samenhangt met de situatie en dat een goed leider zijn stijl kan aanpassen aan de omstandigheden. Het ene moment stuurt u bijvoorbeeld direct aan, het andere moment gedraagt u zich als coach.
De vraag is of het echt mogelijk is om zo van stijl te veranderen. Laat ik u uit de droom helpen: als leider kunt u niet alle leiderschapsstijlen even goed beheersen. Iedereen beschikt over een duidelijke (voorkeurs)stijl. Om echt succesvol te kunnen zijn als leider is het van belang te weten over welke leiderschapsstijl u beschikt en in welke situatie deze het meest effectief is.
In hun artikel in Managementteam van september 2015 onderscheiden professor Mark van Vugt en Max Wildschut zes leiderschapsstijlen:
De manager
De mens is vooral succesvol geworden door samenwerking, maar waar meer mensen samenwerken ontstaan automatisch coördinatieproblemen. Bijhouden wie wat doet en wat nodig heeft, is een mentale belasting die explosief groeit naarmate er meer mensen bijkomen. De manager is iemand die overzicht houdt, acties coördineert en zorgt dat iedereen dezelfde kant opgaat. Ervaring en intelligentie spelen een belangrijke rol.
De arbiter
Waar mensen samenwerken, ontstaan ook snel onderlinge conflicten, die zeer schadelijk kunnen zijn voor de effectiviteit van de groep. De leider die conflicten kan oplossen en mensen bij elkaar weet te brengen, noemen we de arbiter. Deze beschikt over goede emotionele intelligentie en sociale vermogens, en is iemand die wijs en eerlijk kan zijn.
De krijger
Van oudsher is bescherming tegen gevaren een van de functies van de groep. Iemand die het voortouw durft te nemen en de strijd aangaat, kan een voorbeeld en inspiratie zijn voor de groep. Deze krijger wordt gekenmerkt door moed, kracht, vastberadenheid en de wil actie te nemen.
De diplomaat
Relaties onderhouden met andere groepen was voor de oermens altijd een belangrijke uitdaging. Soms waren er conflicten, maar vaak ook waren er bondgenootschappen wederzijds voordeel opleverden. De groep heeft baat bij iemand die dit spel kan spelen. Zo’n diplomaat is politiek begaafd, heeft psychologisch inzicht en is gericht op de lange termijn. Hij kan goed nieuwe relaties leggen en wekt vertrouwen bij de tegenpartij.
De scout
In onderzoek zien we dat in tijden van grote verandering mensen een sterkere voorkeur hebben voor jonge leiders die anders denken en doen. Dit is de niche van de scout: iemand die verder kijkt, buiten de gebaande paden treedt en nieuwe oplossingen zoekt. Eigenschappen zijn intelligentie, openheid, jeugdigheid en creativiteit.
De leraar
Elke groep heeft mensen nodig met een visie die belangrijke kennis doorgeven over waar de groep naartoe moet. Deze ‘leraar-leiders’ houden ervan te onderwijzen. Ze zorgen dat een organisatie kan leren, nieuwkomers snel integreren en een duurzame strategie ontwikkeld wordt. Dit type leiderschap kenmerkt zich door kennis, ervaring, wijsheid en een visie.
Welk type leiderschap bezit u en in welke situatie komt deze het beste tot zijn recht?