FINANCIEEL | Het kabinet heeft de ambitie om vanaf 1 januari 2025 de Belastingdienst weer controles uit te laten voeren of een zelfstandige geen werk doet dat in feite onder een dienstverband valt, de zogenoemde schijnzelfstandigheid. Het handhavingsmoratorium op de wet DBA komt te vervallen.
Van schijnzelfstandigheid is sprake in situaties waarin een werkrelatie op papier lijkt op een overeenkomst van opdracht, maar in de praktijk de kenmerken heeft van een dienstverband. Hierdoor zijn er geen administratieve verplichtingen voor de werkgever, zoals verplichtingen voor het betalen van sociale lasten en ontslagbescherming. Voor de zelfstandige zijn er naast fiscale voordelen, zoals het onder voorwaarden mogen toepassen van ondernemersaftrekken, ook nadelen. Er kan immers sprake zijn van uitbuiting en onzekerheid voor de werkende.
Wet DBA
Om schijnzelfstandigheid tegen te gaan is in 2016 de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie) ingevoerd, ter vervanging van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Deze wet probeert duidelijkheid te geven over de arbeidsrelatie door het gebruik van door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten, waardoor beter beoordeeld kan worden of er sprake is van een echte zelfstandige óf van een dienstverband.
Vanaf de lancering van de nieuwe wet brak er een golf van kritiek en verwarring uit. Veel opdrachtgevers en opdrachtnemers vonden de regels onduidelijk en de vrees voor naheffingen en boetes nam toe. De modelovereenkomsten bleken in de praktijk lastig toe te passen. De criteria voor zelfstandigheid waren vaag en handhaving door de Belastingdienst was beperkt. Al snel kwam men tot de conclusie dat de wet niet voldeed aan het doel ervan. De handhaving werd opgeschort middels een handhavingsmoratorium. Nu wil men dus opnieuw een poging gaan doen om te gaan handhaven.
Opnieuw onrust
Net zoals in 2016 zorgt het voornemen tot handhaving weer voor onrust in de markt. Het verschil met 2016 is dat er nu sprake is van krapte op de arbeidsmarkt. Veel zelfstandigen merken dit als ze geconfronteerd worden met opdrachtgevers die geen nieuwe overeenkomsten van opdracht meer met hen willen afsluiten. Het werk blijft liggen. Zelfstandigen krijgen minder bestaanszekerheid en bedrijven en publieke organisaties worden belemmerd in het realiseren van hun doelen.
Als u dit artikel leest heeft er in de Kamer een bespreking plaatsgevonden over het opheffen van het handhavingsmoratorium. Doel van het kabinet is de balans te herstellen en regels rondom het werken als zelfstandige en mét zelfstandigen toekomstbestendiger te maken. De Belastingdienst is bezig met het ontwikkelen van middelen om de handhaving te versterken en te verbeteren. In 2026 wil men een nieuwe of aangepaste wet invoeren met duidelijkere criteria.
Vanuit de markt worden er diverse oplossingen aangedragen, zoals het instellen van een rechtsvermoeden van arbeidsovereenkomst. Voorgesteld wordt om zelfstandigen, die dat wensen, bij een tarief onder een bedrag van € 33 per uur de mogelijkheid te geven om een arbeidsovereenkomst te claimen. Ook wordt het stimuleren en faciliteren van een bedrijfsbuffer om sociale en ondernemersrisico’s van zelfstandigen als wens aangedragen.
Niemand zit te wachten op onrust, naheffingen en boetes. Hopelijk komen er duidelijke en praktisch uitvoerbare regels. Wordt vervolgd!
Gerrit van den Berg
Profinis Accountants en Adviseurs
Postbus 110, 8320 AC URK
Tel. 0527 681 726
www.profinis.nl